Słowa: „Jestem Niepokalane Poczęcie” usłyszała Bernadeta Soubirous z ust Matki Bożej, która ukazała się jej we francuskim Lourdes. 8 grudnia przeżywamy uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

Kościół celebruje tę uroczystość w Adwencie, czyli na progu nowego roku liturgicznego, i niejako kieruje już spojrzenie wiernych ku uroczystości Bożego Narodzenia. Nie byłoby jej, gdyby nie zgoda Maryi na zostanie Matką Najwyższego, co odnotowuje św. Łukasz w swojej Ewangelii. Anioł powiedział Jej wtedy: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą” (por. Łk 1, 28). Właśnie owa pełnia łaski Bożej sprawiła, że Maryja od początków chrześcijaństwa była szczególnie czczona przez wiernych ze względu na swoje wybraństwo i uprzywilejowanie, również to związane z prezentowaną uroczystością.

Trzeba było jednak czekać aż do 8 grudnia 1854 r., kiedy to bł. Pius IX napisał w bulli „Ineffabilis Deus”: „Ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia – mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmocnego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego – została zachowana nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć”. Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny stało się więc wtedy kościelnym dogmatem – prawdą wiary.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że niepokalane poczęcie to nie to samo co dziewicze poczęcie. Pierwsze odnosi się do ustrzeżenia Maryi od chwili Jej poczęcia od grzechu pierworodnego, drugie zaś związane jest z prawdą wiary, że Matka Najświętsza poczęła w swoim łonie Jezusa z Nazaretu – Boga Człowieka (właśnie w dziewiczy sposób) za sprawą Ducha Świętego.

Dogmat o Niepokalanym Poczęciu Maryi wiąże się również z prawdą o Jej Wniebowzięciu. Skoro bowiem Matka Bożego Syna była wolna od jakichkolwiek skutków, które wynikają z grzechu pierworodnego, to przecież nie mogła np. zwyczajnie umrzeć jak każdy z nas. Została więc z duszą i ciałem zabrana do

Jeśli chodzi o sztukę, Niepokalane Poczęcie Maryi, najczęściej na Wschodzie, ukazuje się jako spotkanie Jej rodziców – św. Joachima i św. Anny nieopodal jerozolimskiej Złotej Bramy. Właśnie wtedy miało dojść do poczęcia Maryi. Ikonografia Zachodu odwołuje się do Niewiasty z Apokalipsy św. Jana Apostoła. Ostatnio coraz częściej można spotkać Maryję Niepokalaną jako Tę, która objawiła się właśnie w Lourdes czy w portugalskiej Fatimie. Warto również wiedzieć, że w Polsce nie ma obowiązku uczestniczenia 8 grudnia we Mszy św., ponieważ uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Nie trzeba także powstrzymywać się od tzw. prac niekoniecznych. Niemniej jednak, jeśli to tylko możliwe, w tak ważną uroczystość nie powinno nas zabraknąć na Eucharystii.

Adwent to czas rozpoczynający nowy rok liturgiczny. W tradycji był okresem bogatym w ludowe zwyczaje, wypełniające wierzącym oczekiwanie na narodzenie Jezusa Chrystusa.

Samo słowo „adwent” pochodzi z łacińskiego „adventus” oznaczającego „przyjście”. Ten okres liturgiczny jest oczekiwaniem na przyjście Zbawiciela. Pierwsza niedziela adwentu wyznacza początek roku liturgicznego w Kościele Katolickim i w Kościele Ewangelicko-Augsburskim.

Otrąbienie adwentu

Nadejście adwentu na Podlasiu, północnych krańcach Mazowsza oraz Lubelszczyzny, obwieszczano poprzez grę na ligawach – instrumentach w kształcie długiego, ponad metrowego rogu wykonanego z drewna świerkowego lub olchowego. Trąbę składano z dwóch sklejonych połówek drzewa przewiązanych owijkami z korzeni. Dźwięk wydobywający się z trąby zwano liganiem. Chętny do gry na instrumencie musiał posiadać szczególne predyspozycje fizyczne: przede wszystkim wymagano silnych rąk oraz mocnych, zdrowych płuc, by dmącemu w trąbę udało się uzyskać drgania. Rozchodzący się dźwięk przypominał głośne dudnienie i potrafił nieść się na odległość kilku kilometrów.

Tradycja gry na ligawkach jest żywa do dzisiaj. Co roku organizowany jest Ciechanowiecki Ogólnopolski Konkurs Gry na Instrumentach Pasterskich, na który zjeżdżają się miłośnicy tych instrumentów z całej Polski.

Gra na ligawkach była tzw. otrąbieniem adwentu. Oznaczało to, że po andrzejkowych szaleństwach nadszedł czas wyciszenia i pokuty. By ułatwić zachowanie należytej powagi, w skrytkach zamykano na klucz instrumenty muzyczne. W środy, piątki i soboty obowiązywał post. Powszechnie uważano, że osoba, która go nie zachowa, nie ujrzy gwiazdki na niebie w wigilijny wieczór. Jak pisał Oskar Kolberg na ziemi tranowsko-rzeszowskiej: „adwent jest czasem świętym. Nie piją w czasie niego wódki, nie jedzą mięsa, słoniny, a w środy, piątki i soboty ani masła nie używają, ani mleka, które zastępuje olej. W adwencie palą świece na dachu na wczesny len w marcu”.

Przez adwent w kościołach odbywały się poranne Msze św. zwane roratami. Zwyczaj uczęszczania na te nabożeństwa był popularny w Polsce już w średniowieczu. Starano się chodzić do kościoła w gronie rodzinnym lub sąsiadów, śpiewając po drodze pieśni religijne. Niesiono ze sobą lampiony, które nie tylko oświetlały drogę, ale także symbolizowały biblijne panny czekające na nadejście Chrystusa z zebraną oliwą i lampami. Podczas rorat na Mazowszu, oprawę muzyczną Mszy św. zapewniali chłopcy grający na ligawach.

Do czasu Soboru Watykańskiego II urządzano roraty stanowe. W poszczególne niedziele adwentu księżą głosili nauki skierowane specjalnie do panien, kobiet zamężnych, kawalerów i żonatych mężczyzn. Zwyczaj ten miał ułatwić przystępowanie wiernych do sakramentu pokuty.

Księża przypominali wiernym, że adwent jest szczególnym czasem odpowiedniego przygotowania do świąt Bożego Narodzenia. Z tego powodu wierni starali się spełniać dobre uczynki, nie wdawać się w kłótnie i waśnie, zachować powagę oraz przystąpić do spowiedzi.

Roratka i wieniec

Najważniejszym symbolem adwentu była roratka – biała lub niebieska świeca woskowa przewiązana wstążką. Świecę zapalało się na ołtarzu podczas odprawiania Mszy św. Symbolizowała ona Maryję, która mającą przynieść światu światło – Chrystusa. W XIX wieku od protestantów został przejęty zwyczaj adwentowego wieńca zrobionego z zielonych gałązek, w środku którego wkładano cztery świece symbolizujące cztery kolejne niedziele adwentu. Wieńce te stawiano zarówno w kościołach, jak i w domach wiernych.

Podskubki i wieczorynki

Wracające ze Mszy św. dziewczęta lubiły podbiegać do kawalerów i zalotnie wołać: roracie, roracie, jak na imię macie? Na wsi adwent zwany był czasem swadziebnym – czasem swatania par. Okres przedświątecznego wyciszenia nakładał się z wypoczynkiem po rolniczych pracach letnich i jesiennych. Długie, jesienne wieczory i szybko zapadający zmierzch, sprzyjały spotkaniom towarzyskim.

Kobiety zbierały się w domach nad podskubki lub wieczorynki – wspólne darcie, pierza, lnu i konopi. Opowiadały sobie wtedy historie o czarownicach, demonach, topielcach i strzygach, które czyhały na błądzącą ludzką duszę. W trakcie wieczorynek chętni uciech chłopcy zakradali się pod okna domów i straszyli panny pukaniem w szybę lub krzyczeniem. Nierzadko zdarzało się, że przebrani za diabła lub inne strachy wpadali ze wrzawą do domu. Wpuszczali też kota czy koguta, który przewracał koszyki z zebranymi przez dziewczyny materiałami. Te nietypowe zaloty były podszyte chęcią zwrócenia na siebie uwagi i odprowadzenia panny do domu. Często zdarzało się, że podskubki zamieniały się w wesołą zabawę.

Od św. Łucji (13 grudnia) rozpoczynano bezpośrednie przygotowania do Bożego Narodzenia. Powoli porządkowano dom i zbierano produkty na świąteczne potrawy. Na Pomorzu właśnie od tego dnia rozpoczynano kolędowanie po domach.

Inne zwyczaje adwentowe

Adwent starano przeżyć się we wspólnocie. W tym czasie, szczególnie u protestantów, w gronie rodzinnym czytano Biblię i żywoty świętych. W czasie zaborów oddawano się także lekturze książek Henryka Sienkiewicza czy dramatów Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego, starając się podtrzymać w ten sposób polskość. Dzieci i młodzież uczestniczyły w przygotowaniu jasełek i szopek.

W niektórych katolickich parafiach kultywowano zwyczaj wędrującej figury Matki Bożej. Rodzina, której dziecko wyciągnęło szczęśliwy los, dostawała na jeden dzień figurę Maryi. Domownicy ustawiali się wokół niej śpiewając pieśni religijne i odmawiając modlitwy. Kolejnego dnia figurę przenoszono do innego domu.

W każdą Niedzielę Adwentu zapalana jest kolejna świeca na adwentowym wieńcu. Każda z nich ma swoją nazwę i znaczenie.

Świeca Proroka (Świeca Nadziei) – zapalana w I Niedzielę Adwentu symbolizuje proroków, którzy zapowiedzieli przyjście Mesjasza.

Świeca Betlejem (Świeca Pokoju) – zapalana w II Niedzielę Adwentu na pamiątkę miejsca, w którym narodził się Zbawiciel.

Świeca Pasterzy, zwana (Świecą Radości), zapalana jest w III Niedzielę Adwentu i przypomina pasterzy, którzy jako pierwsi ujrzeli Jezusa i ogłosili światu „radosną nowinę”. Niedziela ta nosi nazwę Gaudete („Radujcie się”).

Ostatnia ze świec zapalana jest w IV Niedzielę Adwentu i nosi nazwę (Świeca Aniołów), albo Świeca Miłości. Symbolizuje ona aniołów, którzy objawili się pasterzom w grocie betlejemskiej, ogłaszając im narodziny Dzieciątka Jezus.

Świeca Caritas budzi wrażliwość

Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom oznacza nadzieję na lepszy los dla setek tysięcy dzieci z rodzin potrzebujących wsparcia. W ramach 30. edycji akcji Caritas Polska przygotowała 1,5 mln świec, które zapłoną na wigilijnych stołach. Finansowanie wakacyjnego wypoczynku, posiłków, stypendiów oraz wsparcie dzieci w rehabilitacji i leczeniu – to główne cele, którym służą co roku środki zebrane dzięki dystrybucji świec Caritas, prowadzonej w ramach Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom. O przeznaczeniu wpływów związanych z Wigilijnym Dziełem Pomocy Dzieciom będą decydować diecezjalne Caritas, uwzględniając lokalne potrzeby. Ponadto w tym roku 10 groszy, uzyskanych dzięki każdej z wigilijnych świec rozprowadzanych w parafiach, zostanie przeznaczone na dożywianie dzieci z krajów globalnego południa.

Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom zostało zapoczątkowane przez Caritas w 1994 r. Co roku, podczas Adwentu, świece są rozprowadzane w parafiach w całej Polsce. Od blisko 20 lat akcja ma charakter ekumeniczny. Obecnie jest prowadzona przez Caritas wspólnie z Diakonią Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz Prawosławnym Ośrodkiem Miłosierdzia Eleos. Od początku nawiązuje do idei pustego miejsca przy stole. Światło świecy przypomina Polakom, że na naszą pomoc czekają ci, którzy nas potrzebują.

0D 30 LISTOPADA, CZYLI PIERWSZEJ NIEDZIELI ADWENTU BĘDZIEMY ROZPROWADZAĆ, JAK TO  SIĘ DZIEJE OD WIELU LAT, ŚWIECE CARITAS. CENA ŚWIECY 10 ZŁ. PIENIĄDZE ZE SPRZEDAŻY TYCH ŚWIEC ZOSTANĄ PRZEKAZANE WSPARCIE OSÓB POTZRBUJĄCYCH, SZCZEGÓLNIE DLA DZIECI.

Niedziela 27 października będzie pierwszą z siedmiu niedziel, w czasie których towarzyszyć nam będzie św. Wojciech. Comiesięczne tematyczne spotkania z patronem Polski i archidiecezji gnieźnieńskiej mają pomóc wspólnotom parafialnym w przygotowaniu do dobrego duchowego przeżycia Roku Świętego 2025 i przypadających wówczas rocznic historycznych.

Jak informuje ks. infułat Przemysław Kwiatkowski, przewodniczący Wydziału Duszpasterskiego gnieźnieńskiej kurii, nadchodzący Jubileusz będzie miał dla archidiecezji gnieźnieńskiej wyjątkowe znaczenie, bowiem w 2025 roku obchodzić będziemy 1025. rocznicę istnienia archidiecezji i metropolii gnieźnieńskiej oraz 1000. rocznicę koronacji królewskich w Gnieźnie. Stąd inicjatywa duchowego przygotowania, które pomoże wspomniane wydarzenia owocnie przeżyć i być może odnaleźć odpowiedź na pytania, jakie stawia przed nami hasło przewodnie Roku Świętego – czy rzeczywiście jesteśmy pielgrzymami nadziei? Czy potrafimy nadzieję w naszej codzienności dostrzec, a jeśli tak, to czy umiemy dzielić się nią z innymi?

„Co to znaczy żyć nadzieją? Jacy są ludzie nadziei? Zastanawiając się nad tematyką Roku Świętego uznaliśmy, że najlepszym przewodnikiem może być dla nas św. Wojciech – postać nie tak odległa od naszych czasów, nie legendarna, ale człowiek z krwi i kości, który wciąż ma nam wiele do powiedzenia, zwłaszcza w temacie nadziei” – przyznaje ks. Kwiatkowski.

Rozpoczynająca cykl 27 października pierwsza Niedziela ze św. Wojciechem poświęcona będzie drodze wiary, nadziei i miłości. Na ten dzień Prymas Polski abp Wojciech Polak przygotował list, który czytany będzie we wszystkich wspólnotach parafialnych archidiecezji gnieźnieńskiej.

Kolejne spotkania z Patronem – zawsze w ostatnią niedzielę miesiąca – nawiązywać będą do kalendarza liturgicznego i oscylować wokół tematu nadziei w kontekście życia św. Wojciecha, ale i współczesności. Cykl potrwa do 27 kwietnia, kiedy odbędą się centralne uroczystości jubileuszowe połączone z odpustem ku czci św. Wojciecha.

Do parafii archidiecezji gnieźnieńskiej trafiły już materiały duszpasterskie, w których – oprócz katechez – zamieszczono także inspiracje i myśli do homilii, wezwania modlitwy powszechnej, rozważania nabożeństw różańcowych i nabożeństw drogi krzyżowej, wybór modlitw do św. Wojciecha.

Niedziele ze św. Wojciechem – materiały duszpasterskie

„Przygotowanie, jakie rozpoczynamy w oparciu o te materiały, mają nam pomóc odnajdować i umacniać nadzieję w naszym życiu codziennym, nadzieję na pojednanie, nadzieję na miłosierdzie. Wtedy będziemy mogli odkryć i przyjąć, że nadzieja nas też posyła” – mówi ks. Kwiatkowski, dodając, że byłoby dobrze, gdyby jubileuszowe obchody były nie tylko świętowaniem i wspominaniem, ale właśnie przyjęciem i realizacją tego posłania do niesienia nadziei współczesnemu światu.

W niedzielę 27 października archidiecezja gnieźnieńska rozpoczyna przygotowania do obchodów Roku Świętego 2025, który – jak przypomina Prymas Polski abp Wojciech Polak – będzie dla Świętowojciechowego Kościoła i Gniezna szczególny także z racji przypadających rocznic: 1000-lecia pierwszych koronacji królewskich i 1025-lecia istnienia archidiecezji i metropolii gnieźnieńskiej.

Z tej okazji w najbliższą niedzielę w kościołach czytany będzie list abp. Wojciecha Polaka, w którym Prymas zapowiada jubileuszowe wydarzenia i zachęca do ich przeżywania w duchu ufności i nadziei, zgodnie z jubileuszowym hasłem wybranym przez papieża Franciszka „Pielgrzymi nadziei”.

„Bądźmy dobrej myśli, wstańmy, woła nas!” – powtarza za niedzielną Ewangelią arcybiskup gnieźnieński przyznając, że jak przywołany w niej niewidomy żebrak Bartymeusz, potrzebujemy dziś dotyku Boga. Potrzebujemy go, „by na nowo odzyskać świeżość i entuzjazm wiary, by pośród ciemności beznadziei, stać się pochodnią nadziei. Potrzebujemy dotyku Boga, by przełamać lęk, by się zaangażować, by nie stać na poboczu, ale odważnie i z radością wyruszyć w dalszą drogę”.

„Chodzi o ożywienie nadziei, która nie ustępuje w obliczu trudności: opiera się na wierze i karmi się miłością, a tym samym pozwala iść naprzód w życiu” – przypomina wezwanie papieża Franciszka abp Polak.

Metropolita gnieźnieński zaznacza również, że Rok Święty 2025 będzie miał w archidiecezji gnieźnieńskiej wyjątkowe znaczenie i przebieg z racji dwóch doniosłych historycznych rocznic: 1000-lecia koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II Lamberta w katedrze gnieźnieńskiej, a także 1025-lecia powołania archidiecezji i metropolii gnieźnieńskiej.

„Pragniemy na nowo przyjąć łaskę i nadzieję, które płyną z życia i męczeństwa św. Wojciecha, by kroczyć drogami, po których dziś i w przyszłości pragnie prowadzić nas Duch Święty. To właśnie wyrażać będzie nasze jubileuszowe zawołanie: Służyć i dać życie. Pielgrzymi nadziei” – wyjaśnia Prymas.

Metropolita gnieźnieński zaprasza również do duchowego przygotowania do powyższych rocznic poprzez uczestnictwo w pielgrzymkach do miejsc jubileuszowych, korzystania z ustanowionych odpustów, odkrywania na nowo sakramentu pokuty i pojednania.

„Przez świadome i pełne wiary uczestnictwo we Mszy świętej oraz adorację Najświętszego Sakramentu będziemy pogłębiać duchowość eucharystyczną. Odkrywając równocześnie obecność Jezusa w osobach chorych, starszych i potrzebujących, czujemy się przynagleni do podejmowania dzieł miłosierdzia. Jedynie odnawiając w sobie ducha służby, staniemy się wiarygodnymi świadkami nadziei we współczesnym świecie. Chrześcijańska nadzieja – jak przypomniał młodym papież Franciszek – nie jest zaprzeczeniem cierpienia i śmierci, ale jest celebracją miłości Chrystusa Zmartwychwstałego, który jest zawsze z nami, nawet gdy zdaje się być daleko” – pisze w liście Prymas Polski.

Rok Jubileuszowy zainaugurowany zostanie w Rzymie 24 grudnia br. Tego dnia papieża Franciszek otworzy Drzwi Święte Bazyliki św. Piotra w Watykanie. W wymiarze diecezjalnym Rok Jubileuszowy rozpocznie się w niedzielę 29 grudnia, a jego centralnym wydarzeniem – o czym informuje w liście abp Polak – będą uroczystości odpustowe ku czci św. Wojciecha w dniach 26-27 kwietnia 2025 r., połączone z jubileuszowymi uroczystościami państwowymi i samorządowymi w Gnieźnie. Ważnym wydarzeniem obchodów będzie również XII Zjazd Gnieźnieński, który odbędzie się w dniach 11-14 września 2025 r. Zgodnie ze wskazaniami Ojca Świętego Rok Jubileuszowy w archikatedrze gnieźnieńskiej zakończy się 28 grudnia 2025 r., a zamknięcie Drzwi Świętych Bazyliki św. Piotra w Watykanie będzie miało miejsce 6 stycznia 2026 r.